اعتماد عمومی، پایه اصلی توسعه هر شهر است و بدون آن حتی بهترین طرحها نیز با شکست مواجه میشوند. در سالهای اخیر، یکی از مهمترین نگرانیهای مردم در رابطه با مدیریت شهری، موضوع هزینهکرد بودجه، قراردادها، پروژههای عمرانی و نحوه تخصیص منابع بوده است.
نبود شفافیت مالی، زمینهساز بیاعتمادی، شایعات، سوءبرداشتها و حتی فساد میشود. در مقابل، شهرداری شفاف میتواند اعتماد آسیبدیده را ترمیم کند، مشارکت شهروندان را افزایش دهد و عملکرد شورای شهر را قابلسنجش کند.
این مقاله به بررسی نقش شفافیت مالی در مدیریت شهری و تأثیر آن بر اعتماد مردم بجنورد میپردازد.
۱. انتشار عمومی هزینهها؛ اولین قدم برای بازگشت اعتماد
یکی از مهمترین ابزارهای جلوگیری از فساد، انتشار عمومی جزئیات هزینههای شهرداری است. وقتی مردم بدانند بودجه شهر چگونه و در چه بخشهایی مصرف میشود، بسیاری از ابهامات و بیاعتمادیها برطرف میگردد.
در حال حاضر، اکثر شهروندان اطلاعی از این ندارند که:
- هر پروژه عمرانی چه مقدار بودجه دریافت میکند
- هزینه خرید تجهیزات شهری چقدر است
- درآمدهای شهرداری از کجا تأمین میشود
- هزینههای جاری چه میزان است
این عدم آگاهی، زمینهای برای گسترش شک و گمان ایجاد میکند.
راهکارهای پیشنهادی:
- ایجاد صفحه «هزینهها و درآمدهای ماهانه» در سایت رسمی شهرداری
- انتشار فایلهای قابل دانلود شامل ریز هزینهها
- ارائه گزارش تصویری برای عموم مردم (اینفوگرافیک، نمودار، نقشه هزینهها)
- ارائه توضیحهای ساده و قابلفهم برای مردم غیرمتخصص
شهرداری شفاف، شهری است که شهروندان بتوانند هر زمان اراده کنند، بدانند هر ریال بودجه در چه جایی مصرف شده است.
۲. قراردادهای آنلاین؛ پایانی بر شایعات و پشتپردهها
قراردادهای شهرداری همواره یکی از مباحث حساس و محل انتقاد عمومی بوده است. بسیاری از شهروندان معتقدند بخش بزرگی از قراردادها پشتپرده تنظیم میشود یا مشخص نیست بر اساس چه معیارهایی پیمانکارها انتخاب میشوند.
قرار دادن تمام قراردادها بهصورت آنلاین و عمومی میتواند بخش زیادی از این سوءظنها را از بین ببرد.
اقدامات قابلاجرا:
- ایجاد «سامانه قراردادهای شهرداری بجنورد»
- انتشار متن کامل قراردادها، مبلغ، نام پیمانکار، مدت اجرا و نوع پروژه
- امکان مشاهده سوابق پیمانکاران
- درج مصوبات شورای شهر مربوط به هر قرارداد
این سطح از شفافیت باعث میشود هیچ قراردادی بدون اطلاع مردم و نهادهای نظارتی منعقد نشود. نتیجه آن افزایش عدالت، رقابت سالم بین پیمانکاران و کیفیت بالاتر پروژهها است.
۳. ایجاد سامانه گزارشدهی مردمی؛ مشارکت شهروندان در مبارزه با فساد
مبارزه با فساد فقط وظیفه نهادهای دولتی نیست؛ مردم نیز نقش مهمی دارند.
شورای شهر میتواند با ایجاد «سامانه گزارشدهی مردمی»، شهروندان را به بازوی نظارتی خود تبدیل کند. این سامانه باید ساده، امن و در دسترس باشد.
ویژگیهای پیشنهادی سامانه:
- امکان ثبت گزارش تخلف مالی، اداری، عمرانی یا رفتاری
- امکان ارسال عکس، فیلم، سند، آدرس و توضیحات تکمیلی
- محرمانه ماندن هویت گزارشدهنده
- پیگیری وضعیت گزارش و مشاهده نتیجه بررسی
- اتصال مستقیم سامانه به کمیسیون نظارت شورا
وقتی مردم ببینند گزارشهایشان واقعاً بررسی و پیگیری میشود، احساس میکنند شهر متعلق به خودشان است و صدایشان شنیده میشود.
۴. گزارش عملکرد ماهانه شورا؛ پاسخگویی منظم به مردم
شورای شهر باید فعالیتهای خود را بهطور مستمر و ماهانه به اطلاع مردم برساند.
این گزارشها نهتنها عملکرد شورا را شفاف میکند، بلکه باعث میشود اعضا مسئولانهتر و دقیقتر تصمیم بگیرند.
محتوای پیشنهادی گزارش ماهانه:
- تعداد جلسات برگزارشده
- مصوبات مهم
- وضعیت پروژههای شهری
- میزان پیشرفت برنامهها
- مشکلات و چالشها
- برنامههای ماه آینده
انتشار این گزارشها در سایت شورا، شبکههای اجتماعی و حتی بهصورت فایل PDF قابل دانلود، نشان میدهد که شورای شهر هیچ چیز پنهانی از مردم ندارد و برای هر تصمیم خود پاسخگوست.
۵. شفافیت؛ پایه اعتماد و مشارکت مردمی
شفافیت مالی فقط یک اقدام اداری نیست؛ یک فرهنگ مدیریتی است که اعتماد مردم را بازسازی میکند.
مردم زمانی به شورای شهر اعتماد میکنند که احساس کنند:
- بودجه شهر در مسیر درستی هزینه میشود
- قراردادها پاک و قانونی است
- مردم در نظارت نقش دارند
- شورا پاسخگو و مسئول است
این اعتماد میتواند مشارکت مردم در پروژههای شهری، پرداخت عوارض، همکاری در برنامههای اجتماعی و حتی حضور در انتخابات را افزایش دهد.
۶. نتیجهگیری؛ شفافیت، شرط توسعه واقعی بجنورد
برای اینکه بجنورد به شهری توسعهیافته، مدرن و قابلاعتماد تبدیل شود، باید مدیریت شهری آن شفاف، پاسخگو و پاکدست باشد.
شفافیت مالی نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. با اجرای راهکارهایی مانند انتشار عمومی هزینهها، قراردادهای آنلاین، سامانه گزارشدهی مردمی و گزارش ماهانه عملکرد شورا، میتوان اعتماد ازدسترفته مردم را بازگرداند و مشارکت عمومی را در بالاترین سطح ممکن قرار داد.
شهری که مردم به مدیریت آن اعتماد داشته باشند، شهری است که میتواند آیندهای روشن و پایدار بسازد.