در سالهای اخیر، افزایش جمعیت، رشد تعداد خودروها و توسعه نامتوازن معابر سبب شده است که مدیریت ترافیک به یکی از مهمترین دغدغههای شهروندان بجنورد تبدیل شود. ترافیک نهتنها زمان و انرژی مردم را تلف میکند، بلکه موجب افزایش آلودگی صوتی، هزینههای سوخت و کاهش کیفیت زندگی شهری نیز میشود. بااینحال، حل این مشکل الزاماً نیازمند پروژههای سنگین و پرهزینه نیست؛ بسیاری از شهرهای متوسط در جهان با راهکارهای هوشمند، کمهزینه و کوتاهمدت توانستهاند جریان ترافیک خود را سامان دهند.
هدف این مقاله ارائه مجموعهای از راهکارهاست که میتواند در کوتاهترین زمان و با کمترین هزینه، ترافیک بجنورد را مدیریت و روانسازی کند.
۱. هوشمندسازی چراغهای راهنمایی؛ گام اول به سوی مدیریت علمی ترافیک
یکی از دلایل اصلی کندی حرکت در برخی تقاطعهای بجنورد، تنظیمنشدن درست زمانبندی چراغها و عدم هماهنگی میان آنها است.
راهحل پیشنهادی:
نصب سامانههای تشخیص حجم خودرو (Traffic Sensors)
تنظیم زمان چراغها براساس ترافیک لحظهای (Adaptive Control)
همزمانسازی چراغها در محورهای پرتردد مانند
بلوار شهید صیاد شیرازی، بلوار امام رضا و خیابانهای مرکزی
این اقدام بدون نیاز به تغییر فیزیکی معابر، میتواند هزینه تأخیر در شهر را بهشکل محسوسی کاهش دهد.
۲. اصلاح نقاط حادثهخیز و گلوگاهها با کمترین هزینه
بجنورد چندین گلوگاه شهری دارد که با اصلاحات ساده میتوان مشکل را برطرف کرد:
خطکشی مجدد و استانداردسازی مسیرها
حذف پارک دوبل در نقاط پرترافیک
استفاده از نیوجرسی یا موانع برای هدایت صحیح مسیر عبور
کاهش دسترسیهای ناایمن و ورودیهای غیرضروری به خیابان اصلی
این اقدامات، برخلاف پروژههای بزرگراهی، هزینه بسیار کمی دارند اما بازدهی بالایی در کاهش ترافیک و افزایش ایمنی ایجاد میکنند.
۳. حمایت از حملونقل عمومی و فرهنگسازی استفاده از آن
یکی از مهمترین شاخصهای توسعه شهری، نقش حملونقل عمومی در کاهش حجم ترافیک است.
برای بهبود شرایط موجود میتوان:
مسیر ویژه اتوبوس در برخی خیابانهای اصلی ایجاد کرد
تعداد و کیفیت ایستگاهها را افزایش داد
سامانه ردیابی آنلاین اتوبوسها راهاندازی کرد
سرویسدهی خطوط شلوغ را در ساعات پیک افزایش داد
با این اقدامات، اتوبوس به گزینهای قابل اعتماد تبدیل میشود و بخشی از تقاضای سفر از خودروهای شخصی برداشته میشود.
۴. توسعه مسیرهای استاندارد پیادهروی و دوچرخهسواری
شهرهای پیشرفته دنیا در حال حرکت به سمت افزایش سهم سفرهای پاک هستند. بجنورد نیز ظرفیت بسیار خوبی برای چنین توسعهای دارد، بهخصوص در مسیرهای تفریحی و محلی.
پیشنهادهای کاربردی:
ایجاد مسیرهای امن و استاندارد دوچرخهسواری در محلات
پهنسازی و ایمنسازی پیادهروهای پرتردد
تشویق به سفرهای کوتاه بدون خودرو
گسترش فضاهای پیادهمحور در مناطق مرکزی شهر
کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی سفرهای با خودرو شخصی، اثر قابل توجهی در روانسازی ترافیک شهری دارد.
۵. ساماندهی پارکینگها و کاهش پارک دوبل
پارک دوبل یکی از مشکلات جدی ترافیک بجنورد است. برای کاهش آن میتوان:
ایجاد پارکینگهای طبقاتی کوچکمقیاس در نقاط شلوغ
نصب نرمافزار «پارکینگیاب» شهری برای اعلام ظرفیت خالی
ممنوعیت و جریمه پارک دوبل با دوربینهای هوشمند
توسعه پارکینگهای محلهای با مشارکت بخش خصوصی
این اقدامات موجب میشود خودروها از خیابان به سمت فضاهای پارکینگ هدایت شوند و سطح معبر آزاد گردد.
۶. آموزش ترافیک و مشارکت شهروندان
ترافیک تنها نتیجه زیرساختها نیست؛ رفتار رانندگان و عابران نیز ۵۰ درصد سهم دارد.
پیشنهادها:
ایجاد کمپینهای آموزشی با محور «شهر بدون پارک دوبل»
آموزش قوانین رانندگی در مدارس
تولید محتوا در شبکههای اجتماعی با همکاری پلیس
راهاندازی سامانه گزارش مردمی تخلفات مؤثر بر ترافیک
شهرهایی که مشارکت شهروندان را جدی گرفتهاند، بیشترین کاهش ترافیک را تجربه کردهاند.
۷. مدیریت ترافیک نیازمند یک نقشه راه است، نه تصمیمات مقطعی
یکی از مشکلات مدیریت شهری، نبود برنامه بلندمدت و مبتنی بر داده است. برای اصلاح بنیادین ترافیک بجنورد باید:
نقشه جامع حملونقل و ترافیک شهر تدوین شود
بانک اطلاعاتی تردد خودرو ایجاد گردد
پروژههای اولویتدار مشخص شوند
عملکرد سالانه شورا و شهرداری به مردم گزارش شود
وجود یک برنامه مشخص باعث میشود تصمیمها هماهنگ، شفاف و اثربخش باشند.
جمعبندی
ترافیک بجنورد یک مشکل قابل حل است؛ به شرط آنکه مدیریت آن علمی، هوشمند، کمهزینه و مشارکتی باشد.
با اجرای راهکارهایی مانند هوشمندسازی تقاطعها، اصلاح گلوگاهها، تقویت حملونقل عمومی، ساماندهی پارکینگها و توسعه مسیرهای پاک، میتوان در کوتاهترین زمان ممکن کیفیت زندگی شهروندان را بهبود داد.
انتخاب مدیرانی که نگاهشان به شهر عملگرایانه، مطالبهگرایانه و مبتنی بر داده باشد، شرط اصلی حرکت بجنورد به سمت شهری آرامتر، ایمنتر و قابلزندگیتر است.